۵ نسخه اصلی جت جنگنده F-۴ که بیشترین تعداد از آن‌ها ساخته شد (تصاویر)

جنگنده F-۴ Phantom II ساخت مک دانل داگلاس، یک جت جنگنده افسانه‌ای که در چندین شاخه از ارتش ایالات متحده خدمت می‌کرد، در نسخه‌های مختلفی برای انجام مأموریت‌های مختلف، از برتری هوایی گرفته تا حمله زمینی و شناسایی، تولید شد. هر کدام از این نسخه ها، قابلیت‌های منحصربه‌فردی را به میدان نبرد می‌آورد که با نیاز‌های در حال تکامل جنگ هوایی در دوران جنگ سرد و جنگ ویتنام سازگار می‌شد.

به گزارش روزیاتو، بر اساس گزارش موزه ملی نیروی هوایی ایالات متحده بین سال‌های ۱۹۵۸ تا ۱۹۷۹، بیش از ۵۰۰۰ فروند فانتوم II تولید شد. در این میان، تعداد برخی نسخه‌های ساخته شده بیش از نسخه‌های دیگر بود، مانند پنج موردی که در این مقاله به آنها پرداخته شده است. در زیر به تفکیک این نسخه ها، از کمترین تا بیشترین واحد‌های ساخته شده رتبه بندی شده است.

۵- F-۴J

تعداد فروند‌های ساخته شده: ۵۲۲ فروند

F-۴J یک نسخه دریایی از فانتوم بود که به طور خاص برای عملیات‌های مبتنی بر ناو برای نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ایالات متحده طراحی شده بود. به ادعای Valiant Air Command، جنگنده F-۴J برای اولین بار در می ۱۹۶۶ پرواز کرد و با روزآمدسازی‌های راداری و آویونیک عرضه شد که آن را در نبرد‌های هوا به هوا و نقش‌های حمله زمینی در مقایسه با پیشینیان خود توانمندتر می‌کرد.

ویژگی‌های کلیدی:

سال معرفی: ۱۹۶۶

برد: ۳،۲۴۱ کیلومتر

فروند‌های ساخته شده: ۵۲۲ فروند

مجهز به رادار ارتقا یافته، بهبود عملکرد موشک هوا به هوا، و ارابه فرود تقویت شده برای عملیات‌های مبتنی بر ناو. F-۴J دارای کابین بهبود یافته برای دید و مانور بهتر بود. تطبیق پذیری این نسخه در هر دو ماموریت‌های پشتیبانی زمینی و دفاع هوایی به خوبی به نمایش گذاشته شد.

۴- F-۴C

تعداد فروند‌های ساخته شده: ۵۸۳ فروند

F-۴C یکی از اولین نسخه‌های نیروی هوایی ایالات متحده بود که در اصل از مدل F-۴B نیروی دریایی مشتق شده، اما برای عملیات‌های زمینی به کار گرفته شد. این نوع نقش مهمی در ویتنام ایفا کرد و قابلیت‌های چند نقشی فانتوم را به نمایش گذاشت.

ویژگی‌های کلیدی:

سال معرفی: ۱۹۶۳

برد: ۲،۹۹۱ کیلومتر

فروند‌های ساخته شده: ۵۸۳ فروند

F-۴C که اولین بار با بکارگیری در جنگ ویتنام شناخته شد، یکی از اولین جنگنده‌هایی بود که قابلیت حمله زمینی را با قابلیت‌های رزمی برتر هوا به هوا ترکیب می‌کرد. این هواپیما مجهز به موشک‌های هدایت شونده راداری و مادون قرمز بود که به آن برتری قابل توجهی در درگیری‌های فراتر از برد بصری می‌داد.

۳- F-۴B

تعداد فروند‌های ساخته شده: ۶۴۹ فروند

به عنوان اولین نسخه تولیدی فانتوم، F-۴B به عنوان یک جنگنده ناونشین برای نیروی دریایی ایالات متحده طراحی شد و در اوایل دهه ۱۹۶۰ وارد خدمت شد. این نسخه پایه و اساس نسخه‌های بعدی را گذاشت و در جنگ ویتنام به شدت مورد استفاده قرار گرفت. قابل ذکر است که این هواپیما ۱۵ رکورد جهانی را برای عملکرد حین پرواز از جمله رکورد سرعت مطلق و رکورد ارتفاع مطلق را به نام خود به ثبت رسانده است.

ویژگی‌های کلیدی:

سال معرفی: ۱۹۶۰

برد: ۳،۲۴۱ کیلومتر

فروند‌های ساخته شده: ۶۴۹ فروند

به ادعای موزه هوانوردی Hickory، نسخه F-۴B بخش مهمی از عملیات هوایی نیروی دریایی ایالات متحده بود و در دفاع از ناوگان، حمله زمینی و نقش‌های شناسایی بسیار بی نقص عمل می‌کرد. این نسخه می‌تواند انواع مهمات هوا به هوا و هوا به زمین از جمله موشک‌های اسپارو و سایدوایندر و همچنین بمب‌ها را حمل کند. رادار قدرتمند F-۴B امکان دستیابی به اهداف دوربرد را فراهم می‌کرد که آن را به یکی از تواناترین جنگنده‌های زمان خود تبدیل می‌کرد.

۲- F-۴D

تعداد فروند‌های ساخته شده: ۸۲۵ فروند

به ادعای موزه هوانوردی، F-۴D که نسخه بهبود یافته‌ای نسبت به F-۴C است، برای نیروی هوایی ایالات متحده و با سیستم‌های آویونیک پیشرفته و دقت بمباران پیشرفته بهینه سازی شده بود. این جنگنده یک دارایی ارزشمند در هر دو نقش برتری هوایی و تهاجنی، به ویژه در طول جنگ ویتنام بود.

ویژگی‌های کلیدی:

سال معرفی: ۱۹۶۶

برد: ۲،۹۹۱ کیلومتر

فروند‌های ساخته شده: ۸۲۵ فروند

F-۴D مجهز به سیستم‌های حمله زمینی بهبود یافته بود، از جمله سیستم بمباران دقیق تر، که آن را به یک جنگنده بمب افکن قوی تبدیل می‌کرد. همچنین این نسخه به سیستم‌های هدف گیری مادون قرمز و رادار پیشرفته برای عملکرد بهتر در ماموریت‌های هوا به هوا و هوا به زمین مجهز بود. این نسخه از فانتوم در طول جنگ ویتنام شاهد نبرد‌های مهمی بود و به تسلط هوایی ایالات متحده کمک کرد.

۱- F-۴E

تعداد فروند‌های ساخته شده: ۱،۳۷۰ فروند

در صدر لیست به عنوان پرتولیدترین نوع F-۴ Phantom II، نسخه F-۴E قرار دارد، نسخه ارتقا یافته‌ای نسبت به F-۴D که یک توپ داخلی M۶۱ Vulcan را به این جنگنده معرفی کرد، سلاحی که توانایی‌های رزمی آن را در برد نزدیک افزایش داد. این نسخه در طول دهه ۱۹۷۰ و پس از آن به ستون فقرات ناوگان جنگنده نیروی هوایی ایالات متحده تبدیل شد.

ویژگی‌های کلیدی:

سال معرفی: ۱۹۶۷

برد: ۲۹۹۱ کیلومتر

فروند‌های ساخته شده: ۱،۳۷۰ فروند

طبق ادعای انجمن نیروی هوایی سلطنتی استرالیا، F-۴E یک جنگنده چند منظوره واقعی بود که در مأموریت‌های حمله هوایی و زمینی عالی عمل می‌کرد. مهم‌ترین ارتقاء آن افزودن یک توپ داخلی ۲۰ میلی متری بود که کارایی هواپیما را در جنگ‌های تن به تن بهبود می‌بخشید. همچنین F-۴E دارای سیستم‌های آویونیک پیشرفته تر، سیستم‌های راداری و دقت بمباران بهتر بود که آن را به یک نیروی غالب در ویتنام و سایر درگیری‌های دوران جنگ سرد تبدیل می‌کرد.

میراث ماندگار F-۴ Phantom II در ارتش ایالات متحده به چند منظوره بودن و سازگاری آن در انواع مختلفش گره خورده است. از F-۴J نیروی دریایی طراحی شده برای عملیات روی ناو‌ها گرفته تا F-۴E به شدت مسلح، این هواپیما‌ها بار‌ها و بار‌ها خود را در میدان نبرد ثابت کردند.

هر کدام از انواع فانتوم نقش مهمی در شکل‌دهی به تاکتیک‌ها و قابلیت‌های نبرد هوایی در طول جنگ سرد و پس از آن داشتند و تعداد بالای تولید آنها نشان‌دهنده اهمیت آنهاست. امروزه از فانتوم به عنوان یکی از موفق‌ترین جنگنده‌های تاریخ هوانوردی یاد می‌شود که نسخه‌هایی از آن همچنان در نیروی هوایی چندین کشور در سراسر جهان خدمت می‌کنند.