دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، با تعیین ضرب‌الاجل ۲۰ ژانویه برای آزادی گروگان‌های غزه، فشار را افزایش داده است. وی تهدید به بحران در خاورمیانه کرده، اما جزئیات بیشتری ارائه نداده است. مذاکرات میانجی‌گران در دوحه ادامه دارد، در حالی که احتمال دستیابی به توافق کمی بیش از ۵۰ درصد تخمین زده شده است. موضع بنیامین نتانیاهو و فشار‌های داخلی اسرائیل از موانع اصلی توافق است.
فرارو– جان هالتی وانگر، تحلیلگر ارشد حوزه روابط بین الملل نشریه فارن پالیسی
به گزارش فراو به نقل از نشریه فارن پالیسی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، روز سه‌شنبه در جریان یک کنفرانس خبری هشدار داد که «اگر گروگان‌ها تا زمان آغاز به کار من آزاد نشوند، خاورمیانه با بحران شدیدی مواجه خواهد شد.» او افزود: «این برای حماس خوب نخواهد بود و صادقانه بگویم، برای هیچ‌کس دیگر هم خوب نخواهد بود.» با این حال، ترامپ جزئیات بیشتری درباره ماهیت تهدید یا اقداماتی که ممکن است در صورت برآورده نشدن ضرب‌الاجل انجام دهد، ارائه نکرد. همچنین تیم او به درخواست «فارن پالیسی» برای اظهار نظر درباره این اظهارات و وضعیت توافق گروگان‌های غزه پاسخی نداد.
هشدار‌های ترامپ به حماس در دوره‌ای مطرح شده که خاورمیانه یکی از پرالتهاب‌ترین دوره‌های خود را پشت سر می‌گذارد. این وضعیت پرسش‌های جدی درباره میزان آمادگی رئیس‌جمهور منتخب برای درگیری در منطقه‌ای ایجاد کرده که او در طول کارزار انتخاباتی خود وعده داده بود از «جنگ‌های جدید» در آن اجتناب کند.
جاناتان پنیکوف، که بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ به‌عنوان معاون افسر اطلاعات ملی برای خاور نزدیک در شورای اطلاعات ملی آمریکا فعالیت می‌کرد، در گفت‌و‌گو با فارن پالیسی گفت: «این تهدید ترامپ احتمالاً با هدف تحت فشار قرار دادن حماس طراحی شده است تا آنجا که این گروه متقاعد شود معامله با دولت بایدن که در حال پایان دوره‌اش است، به‌مراتب بهتر از روبه‌رو شدن با دولت ترامپ خواهد بود. از این رو، حماس باید هر چه سریع‌تر توافقی انجام دهد.»
ژنرال بازنشسته جوزف ووتل، فرمانده پیشین ستاد مرکزی آمریکا از ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ در گفت‌و‌گو با فارن پالیسی اظهار داشت: «ترامپ با تعیین ضرب‌الاجل سختگیرانه ۲۰ ژانویه برای آزادی گروگان‌ها، در تلاش است تا احساس فوریت ایجاد کند و فشار بیشتری بر این روند وارد کند»
ووتل، که اکنون پژوهشگر ارشد در مؤسسه خاورمیانه است، خاطرنشان کرد که بعید است ترامپ در صورت تداوم جنگ اسرائیل و حماس در روز آغاز به کار ریاست‌جمهوری‌اش، به استفاده از نیروی نظامی آمریکا متوسل شود. او تأکید کرد که ترامپ احتمالاً حمایت بیشتری از فعالیت‌های نظامی اسرائیل در غزه به عمل خواهد آورد، اما با توجه به «سطح ویرانی» پیشین در این منطقه، به دشواری می‌توان تأثیرگذاری بیشتری از این اقدامات متصور شد.»
یکی از گزینه‌های محتمل دیگر، حمایت ترامپ از اعمال محدودیت‌های بیشتر اسرائیل بر کمک‌های بشردوستانه به غزه است، پیشنهادی که پیش‌تر از سوی یکی از نزدیکان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مطرح شده بود. با این حال، این اقدام ممکن است با انتقاد‌های داخلی و بین‌المللی مواجه شود و تأثیر محدودی بر تصمیمات حماس داشته باشد.
بیش از یک سال است که تلاش‌های مذاکره‌کنندگان بین‌المللی برای دستیابی به توافقی جهت آزادی گروگان‌ها و آتش‌بس میان اسرائیل و حماس ناکام مانده است. با این حال، میانجی‌گران از ایالات متحده، قطر و مصر همچنان در دوحه، قطر، به مذاکرات خود ادامه می‌دهند تا به توافقی دست یابند.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، که دولت او امیدوار است پیش از پایان دوره ریاست‌جمهوری به توافق آتش‌بس برسد، روز پنجشنبه با خوش‌بینی محتاطانه‌ای اعلام کرد که احتمال دستیابی به آتش‌بس وجود دارد. بایدن در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «ما پیشرفت واقعی داشته‌ایم و همچنان امیدوارم بتوانیم مبادله زندانیان را انجام دهیم.»
در همین حال، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ به خاورمیانه، روز جمعه وارد دوحه شد تا به مذاکرات بپیوندد. ویتکاف در کنفرانسی خبری در مار-آ-لاگو اظهار داشت که مذاکره‌کنندگان «پیشرفت‌های زیادی» داشته‌اند و افزود: «واقعاً امیدوارم که تا روز مراسم تحلیف، بتوانیم خبر‌های خوبی را از طرف رئیس‌جمهور اعلام کنیم.»
با وجود این نشانه‌های مثبت، هیچ تضمینی برای دستیابی به توافق تا ۲۰ ژانویه وجود ندارد. دنیس راس، پژوهشگر برجسته مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت: «در حال حاضر احتمال دستیابی به توافق کمی بیشتر از ۵۰ درصد است. موانع زیادی همچنان باقی مانده‌اند—حماس می‌خواهد پیش از پذیرش رویکرد مرحله‌ای، اطمینان‌هایی درباره پایان جنگ دریافت کند، اما نتانیاهو همچنان نمی‌خواهد چنین تضمینی بدهد.»
یکی از مسائل کلیدی در مذاکرات، تعداد گروگان‌های زنده‌ای است که حماس آزاد خواهد کرد و همچنین تعداد زندانیان فلسطینی که این گروه خواستار آزادی آنها از سوی اسرائیل شده است. دنیس راس افزود: «با این حال، دلیل اینکه احتمال دستیابی به توافق را کمی بیشتر از ۵۰ درصد می‌دانم، وجود چیزی است که می‌توان آن را «اثر ترامپ» نامید. حماس ممکن است بخواهد توافق را پیش از ۲۰ ژانویه نهایی کند، زیرا باور دارد که اگر آتش‌بس پیش از آغاز دوره ترامپ برقرار شود، او پس از ورود به کاخ سفید تمایلی به ازسرگیری جنگ نخواهد داشت.»
با این حال، یکی از ابهامات مهم درباره تلاش ترامپ برای توافق آزادی گروگان‌ها، موضع نخست‌وزیر اسرائیل است. بنیامین نتانیاهو، که با انتقادات شدید خانواده گروگان‌ها و اتهام مانع‌تراشی در مذاکرات مواجه بوده، ممکن است به چالشی جدی برای این روند تبدیل شود. گرچه نتانیاهو و ترامپ متحدان دیرینه‌ای بوده‌اند، نخست‌وزیر اسرائیل با دولت ائتلافی شکننده‌ای روبه‌رو است و اعضای راست‌گرای افراطی تهدید کرده‌اند که در صورت پذیرش توافق آتش‌بس، دولت او را سرنگون خواهند کرد.
جاناتان پنیکوف، مقام پیشین شورای اطلاعات ملی، درباره موضع نتانیاهو گفت: «ضرب‌الاجل ۲۰ ژانویه احتمالاً برای نتانیاهو اهمیت چندانی ندارد، مادامی که او به‌عنوان مانع اصلی توافق دیده نشود.» او افزود: «اگر حماس واقعاً توافق را امضا کند، فشار بر نتانیاهو افزایش خواهد یافت، زیرا او تقریباً هر کاری انجام خواهد داد—جز فروپاشی ائتلاف خود—تا دوره دوم ترامپ را با روابطی خوب آغاز کند.»
