یک روزنامه اصولگرا معتقد است «فعالسازی " مکانیسم ماشه " آنقدر که طرفهای غربی و مزدوران رسانهایشان در داخل سعی میکنند آن را هراسآور جلوه دهند تا ایران را وادار به انجام تعهدات یکطرفه برجامی و یا توافقی فرابرجامی کنند، تهدیدی نگرانکننده نیست.»
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، پس از جلسه هیئت دولت گفت: «ایران اهل گفتوگو است و میخواهیم از طریق مذاکره موضوعات را حل کنیم. امیدواریم عقلانیت بیشتری در تصمیمگیریهای قبل وجود داشته باشد. ایران همه تلاشهای خود را برای مذاکره انجام میدهد.» مشروح صحبتهای او را در این ویدئو ببینید.
نمایندگان سه کشور اروپایی طرف برجام با تکیه بر ادعاها درباره ماهیت برنامه هستهای ایران گفتهاند: «ما بر عزم خود برای استفاده از همه ابزارهای دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای، از جمله استفاده از مکانیسم ماشه (اسنپبک) در صورت لزوم تأکید میکنیم». به گفته این کشورهای اروپایی: «افزایش ظرفیت غنیسازی اورانیوم در ایران هیچ توجیه غیرنظامی ندارد و تلاش میکنند با تهدید به فعالکردن مکانیسم ماشه ، تهران را تحت فشار قرار دهند».
سفیر روسیه نزد سازمان ملل متحد در نیویورک با اشاره به نقض مکرر برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ توسط سه کشور و آمریکا گفت: «ایران در موقعیتهای مختلف برای بازگشت به اجرای برجام در صورت اقدام متقابل از سوی طرفهای غربی اعلام آمادگی کرده، اما طرفهای اروپایی و آمریکایی به تعهدات خود عمل نمیکنند. برنامه هستهای ایران تحت نظارت آژانس و در چارچوب معاهده عدم اشاعه و موافقتنامه جامع پادمان است و تلاشهای سه کشور غربی برای سوءاستفاده از سازوکار حل و فصل اختلافات برجام غیرقانونی است.»
سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان ملل متحد در نامهای به شورای امنیت در واکنش به ادعاهای سه کشور اروپایی علیه ایران تصریح کرد: هرگونه تهدید به اجرای « مکانیسم ماشه » نه تنها سازنده نیست، بلکه با واکنش قاطع ایران مواجه خواهد شد.
حشمتالله فلاحتپیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، درباره مذاکرات اخیر نمایندگان ایران و اروپا در ژنو گفت: «اروپاییها قطعنامهای را علیه ایران صادر کردند که این قطعنامه میتواند ۶ ماه دیگر به مکانیسم ماشه منتهی شود؛ بنابراین، مذاکراتی از شکل انفعال شکل گرفت که هدف آن رفع دغدغههای اروپا است.»
کارشناس مسائل اروپا:
کارشناس مسائل اروپا گفت: «اگر بهدنبال کاستن از شدت تنشها و چالشهای موجود میان ایران و اروپا هستیم باید، بهدنبال مذاکرات مستقیم با امریکا باشیم. اگر توافقی میان تهران و واشنگتن حاصل شود، قطعاً اروپاییها چارهای جز پیروی از امریکا نخواهند داشت و این برای آنها رضایتبخش خواهد بود.»
مکانیسم ماشه (Trigger mechanism) در راستای حلاختلاف پیش بینی شده در برجام، فرآیندی است که اگر یکی از طرفهای برجام به این جمعبندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکر شده در این توافق پایبند نیست، میتواند به کمیسیون مشترک شکایت کند.
خطر بازگشت ایران به شورای امنیت
مسیر اجرای اسنپبک از طریق مکانیزم حل اختلاف مندرج در برجام است. اگر عضوی از اعضای این توافق به این نتیجه برسد که عضو دیگری از توافق به تعهداتاش ذیل برجام پایبند نیست، میتواند این موضوع را در کمیسیون مشترک برجام مطرح کند. سپس اگر بعد از ۳۵ روز این موضوع در کمیسیون مشترک برجام حل نشد، مسئله به شورای امنیت ارجاع خواهد شد.
شکی نیست که در ایران رقابتهای جناحی همواره تاثیر منفی بسزایی بر سیاست خارجی و روند مذاکرات داشته است. در دولت حسن روحانی نیز بیش از هر دولت دیگری این کارشکنیهای جناحی به صورت علنی قابل مشاهده بود.
چین در نشست شورای امنیت از آمریکا خواست تمامی تحریمهای یکجانبه علیه ایران را رفع کند.
گروهی از قانونگذاران آمریکایی در نامهای به رهبران سه کشور اروپایی عضو توافق هستهای، با مطرح کردن ادعاهایی علیه ایران در زمینه اجرای تعهدات برجامی، از آنها خواستند مکانیسم ماشه علیه ایران را فعال کنند.
واکنش تهران به مکانیسم ماشه تا حدی به پیامی که از روسیه و چین دریافت میکند، بستگی دارد. اگر آنها از تهران بخواهند در محدوده مشخصی باقی بماند ــ مثلا، اجتناب از تلاش برای پیشبرد برنامه هستهای خود، یا اخراج بازرسان، یا خروج از پیمان منع اشاعه سلاحهای هستهایــ آن وقت پاسخ ایران ممکن است ملایم باشد.
پس از پذیرفتن پیشنهاد اروپا برای میانجگیری میان ایران و آمریکا
یک مقام ارشد اتحادیه اروپا روز جمعه اعلام کرد که این اتحادیه در تلاش است تا جلسهای غیررسمی را با مشارکت تمامی طرفین برجام و آمریکا برنامهریزی کند.
وزیر خارجه ایران با بیان اینکه دولت جدید آمریکا متوجه شد که ادعاها درباره قطعنامه ۲۲۳۱ هیچ اعتبار قانونی ندارد، تاکید کرد واشنگتن باید تمام تحریمها را بی قید و شرط و بهصورت مؤثر بردارد.
فریدون مجلسی تحلیلگر مسائل بینالملل میگوید: تهدید آمریکا گواه بر این است که میداند تحریمهای مکانیسم ماشه را فقط با تحمیل میتواند عملی کند. ترامپ در این میان قرارداد صلح امارات متحده و اسرائیل و تفاهمنامهای هم میان بحرین و اسرائیل در کاخ سفید به امضا رساند که نگرانی از تهدید ایران را دلیل آن برشمرد، اما کیست که از گرمی روابط کشورهای جنوبی خلیج فارس با اسرائیل از چندین سال پیش و در واقع از همان زمان که مذاکرات برجام در اروپا در جریان بود، آگاه نباشد؛ اما انتخاب این زمان برای ترامپ جنبه تبلیغاتی و تهدید دارد.
حدود یک ماه پیش، وقتی آمریکا درخواست فعال سازی مکانیسم ماشه را به شورای امنیت سازمان ملل تحویل داد و سپس با مخالفت اروپایی مواجه شد، به شدت از اروپا انتقاد کرد و نماینده آمریکا در سازمان ملل حتی اروپا را به همدستی با ایران متهم کرد. اما این بار آمریکا کاملا سکوت کرد. این سکوت میتواند نشانه هماهنگی میان دو طرف باشد، خصوصا که چند روز قبل از اعلام بازگشت تحریمهای بین المللی، وزرای خارجه آمریکا و بریتانیا درباره ایران رایزنی کردند.
روحانی: یکبار دیگر به ۴+۱ اعلام میکنم که اگر همه این کشورها به طور کامل به تعهدات برجامی عمل کنند ما هم به تمامی این تعهدات خود بازمیگردد.
وزارت امور خارجه در واکنش به تحرک بی حاصل رژیم ایالات متحده آمریکا در بازگشت تحریمها علیه ایران بیانیهای صادر کرد.