چرا همه با بهنوش بختیاری بد شدند؟!

صحبت‌های اخیر بهنوش بختیاری مبنی بر فواید گرانی گوشت، حاشیه‌های زیادی را در رسانه‌های اجتماعی به دنبال داشت و باعث شد که این بازیگر در مدت زمان کمی توضیحات بیشتری را درباره این گفته خود مطرح کند؛ اما او تنها کسی نیست که به خاطر صحبت‌های خاص یا حتی غیرقابل قبولش قربانی جریان‌سازی‌های فضای مجازی شده است.

به گزارش ایسنا، به باور بسیاری واکنش‌های سریع کاربران فضای مجازی به گفته‌های چهره‌های سیاسی، هنری، فرهنگی و به قول معروف سلبریتی‌ها باعث می‌شود این افراد بیش از پیش به صحبت‌هایشان فکر کنند و از دادن وعده‌های توخالی و گفتن جملات بی‌محتوا خودداری کنند.

اما در عین حال برخی نیز بر این باورند که جریان‌سازی‌های سریع در فضای مجازی که گاهی با موج‌های تندی نیز همراه می‌شوند، می‌تواند بیانگر احساسات زودگذر، عصبانیت و زودباوری کاربرانی باشد که پشت چهره‌های مجازی‌شان، شخصیت‌های واقعی نهفته است.

در همین راستا علی شاکر - پژوهشگر و کارشناس رسانه علوم ارتباطات و رسانه - در گفت‌وگویی با بیان اینکه «پیشرفت‌های جدید فناورانه در عرصه رسانه‌ها به طور مستقیم احساسات مردم را درگیر می‌کنند»، اظهار کرد: در سال‌های آینده دروغ‌هایی را از فضای مجازی خواهیم شنید که عین حقیقت خواهند بود. در واقع فضای رسانه‌های مجازی کاری با مردم می‌کند که ممکن است حتی عاشق یک دیکتاتور هم بشوند.

او ادامه داد: شاید قبلاً راحت‌تر می‌شد با یک جست‌وجوی ساده در فضای نت درستی ادعای یک فرد مشهور - از هنرمند تا سیاست‌مدار - را مورد بررسی قرار داد و به نتیجه رسید، اما امروز به دلیل حجم بالای اطلاعات در رسانه‌های اجتماعی و جریان‌سازی‌هایی که صورت می‌گیرد، این کار بسیار سخت شده است و اصلاً درست یا غلط بودن ادعاهای مطرح شده، به‌راحتی قابل تشخیص نیست.

شاکر پیش‌زمینه فکری و اجتماعی افراد را در مواجهه با پیام‌های جدید مؤثر دانست و خاطرنشان کرد: الان سایت‌هایی در دنیا و ایران با عنوان حقیقت‌یابی (Fact Check) راه‌اندازی شده‌اند که درستی ادعاهای افراد مشهور را مورد بررسی قرار می‌دهد؛ اما مگر چند درصد از مردم از این امکان استفاده می‌کنند یا اصلاً وقت چنین کاری را دارند؟ به طور کلی ما بر اساس پیشینه ذهنی خویش با پیام‌ها مواجه می‌شویم. به عنوان مثال اگر من بر اساس داشته‌های پیشینم به درست یا غلط تصور کنم که فلان شرکت خودرو سازی پول مردم را می‌دزدد، هر پیامی که در راستای این تفکر من باشد را خیلی راحت‌تر و بدون نیاز به بررسی می‌پذیرم.

این پژوهشگر رسانه با اشاره به صحبت‌های اخیر بهنوش بختیاری درباره مضرات گوشت که با واکنش‌های زیادی هم مواجه شد، اظهار کرد: صحبت‌های این خانم هم در چنین موقعیتی حرف خنده‌داری است. اصلاً مساله گوشت نیست و حتی اگر این صحبت درباره سیگار که قطعاً مضر است نیز مطرح می‌شد، باز هم صحبت قابل قبولی نبود؛ چراکه اکنون، درست یا غلط، فلان کالا مورد نیاز مردم است و برای آن صف می‌ایستند و گفتن این حرف باعث نمی‌شود که شبیه سریال‌های صداوسیما ناگهان افراد متحول شوند و بگویند پس ما تاکنون اشتباه می‌کردیم که گوشت سرطان‌زا می‌خوردیم از امروز به بعد برویم گیاه‌خوار شویم.

او افزود: این در حالی است که در کتاب‌های درسی و همچنین زمینه ذهنی ما گوشت فواید زیادی دارد و برای سلامتی مفید است. گفتن چنین حرفی در موقعیتی که مردم برای خرید گوشت در صف می‌ایستند، اصلاً درست نیست. جالب است از زمانی که گوشت گران شده، مضرات آن نیز مطرح شده است.

این پژوهشگر تصریح کرد: البته به قول یکی از بزرگان، برخی بدنامی را به گمنامی ترجیح می‌دهند و اینجاست که از هر موقعیتی برای نمایش خود استفاده می‌کنند.

شاکر همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که شبکه‌های اجتماعی برخلاف مردم‌فریبی عمل می‌کنند، خاطرنشان کرد: ای کاش اینگونه بود. موضوع این است مردم‌فریبی به شیوه‌های مختلفی خودش را بروز می‌دهد. شبکه‌های اجتماعی برخی مواقع ممکن است دست افرادی را رو کنند، اما گاهی هم روی احساس جامعه راه می‌روند و می‌توانند به کلی یک جریان را تغییر دهد.

او افزود: در واقع نه می‌توان فضای مجازی را ریشه درد دانست و نه سرمنشا درمان. اصلاً به این راحتی نیست که بگوییم اگر مردم از رسانه‌های اجتماعی بیشتر استفاده کنند، جلوی مردم‌فریبی گرفته می‌شود. چراکه رسانه‌ها و فناوری‌های فوق مدرن امروز می‌توانند احساس افراد را در هر مسیری که می‌خواهند، گاهی درست و گاهی غلط متأثر کنند. همانگونه که دونالد ترامپ و هوادارانش نیز از اخبار و جریان‌سازی‌های جعلی استفاده کردند و موفق شدند. امروز بحث از اخبار جعلی فراتر رفته و بحث جریان‌سازی هدفمند خبری به میان آمده است.