چشم انداز رویکرد اروپا بعد از گام سوم ایران

فرارو- با وجود تمام اما و اگر‌ها ایران گام سوم کاهش تعهدات برجامی خود را برداشت. پیش از اجرای این گام مقامات کشورمان اعلام کردند این گام "محکم تر" خواهد بود. اروپا و به ویژه فرانسه سعی کردند ایران را از این اقدام منصرف کنند، اما لازمه انصراف ایران کوتاه آمدن آمریکا در قبال تحریم‌ها بود. ترامپ تلاش‌های فرانسه برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا را بی نتیجه گذاشت و به نظر نمی‌رسد اروپا اراده و توان لازم برای تامین منافع ایران را داشته باشد.

به گزارش فرارو، پس از اعلام شروع گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران فرانسه، انگلیس اتحادیه اروپا و آمریکا در برابر این اقدام ایران موضع گیری کردند. این در حالی است که ایران دو بار و در هر نوبت، ۶۰ روز مهلت برای اجرای تعهدات برجامی به اروپایی‌ها داده بود. هرچند هنوز امکان ادامه مذاکرات بین ایران و اروپا وجود دارد و مقامات کشورمان اعلام کردند امکان بازگشت کاهش تعهدات وجود دارد، اما با توجه به شرایط موجود در محیط بین الملل، ضعف اروپا و عدم انعطاف آمریکا به نظر نمی‌رسد گشایشی در مذاکرات امضا کنندگان برجام به وجود بیاید.

دکتر سید داوود آقایی، عضو هیئت علمی گروه مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران و تحلیلگر مسائل اروپا در گفتگو با فرارو به بررسی روند مذاکرات و چشم انداز آینده روابط طرفین برجام می‌پردازد. آقایی معتقد است با شکست برجام چه بسا اعتبار ان پی تی هم از بین برود و و در واقع نظام کنترل هسته‌ای در نظام بین المللی مخدوش شود.

 

این استاد دانشگاه در مورد گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی گفت: از شش ماه پیش و بعد از گذشت یک سال صبر استراتژیک از سوی ایران، از ۱۸ اردیبهشت یعنی سالگرد خروج آمریکا از برجام، ایران رسما هم به آژانس بین المللی انرژی اتمی و هم به کشور‌های اروپایی و هم به جهان و دیگر کشور‌های طرف برجام یعنی چین و روسیه اعلام کرد با توجه به اینکه آمریکا از برجام خارج شده و اروپا هم به تعهدات خودش عمل نکرده است؛ ما از این به بعد هر ۶۰ روز یک بار، گام‌هایی در جهت کاهش تعهدات هسته‌ای یا برجامی بر خواهیم داشت و خودمان را ملزم نمی‌دانیم که دقیقا در چارچوب آنچه در قالب برجام متعهد شدیم عمل کنیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: البته در چارچوب برجام به ایران و سایر طرف‌های برجامی این حق داده شده که هرگاه مشاهده کردند سایر طرف‌ها به تعهداتشان عمل نمی‌کنند یک سری تعهدات را از دوش خودشان بردارند. ایران این شفاف سازی را انجام داد و به جهانیان اعلام کرد از این به بعد چنان چه اروپایی‌ها به تعهداتشان عمل نکنند ما در جهت کاهش تعهدات برجامی عمل خواهیم کرد؛ منتها در عین حال این را هم اعلام کرد و اطمینان داد چنانچه در هر مرحله‌ای دولت‌های اروپایی در عرصه عمل بپذیرند و اجرا کنند ما به نقطه اول بر می‌گردیم یعنی در چارچوب برجام عمل خواهیم کرد. از کاهش تعهدات صرفنظر می‌کنیم و به چارچوب اولیه بر می‌گیردیم.

آقایی گفـت: متاسفانه اروپایی‌ها علی رغم قول‌هایی که دادند و بیان‌های شفاهی، در عمل اقدامی نکردند. آن‌ها در قالب اینستکس کاری نکردند. در این مرحله هم در حالی که در اجلاس گروه ۷ و در پی حضور ظریف در آنجا قول و قرار‌هایی گذاشته شد و ماکرون به عنوان فردی که در این زمینه از دیگر مقامات کشور‌های اروپایی فعال‌تر بود و نقش جدی تری را پذیرفته و می‌خواهد ایفا کند بحث‌هایی پیش کشید تا رایزنی‌هایی انجام شود و از ترامپ قول‌هایی گرفت.

این کارشناس مسائل بین الملل گفت: شرط اصلی واگذاری ۱۵ میلیارد اعتبار برای خرید نفت و بازگشت آن به ایران رضایت آمریکا بود. اما ترامپ اعلام کرد به هیچ وجه اجازه برداشتن تحریم‌ها را نمی‌دهد و با خط اعتباری موافق نیست. نتیجه این شد که ایران در چارچوب برنامه‌های از قبل اعلام شده، اعلام کرد گام سوم را بر می‌دارد.

 

 

این تحلیلگر مسائل اروپا گفت: اینکه چشم انداز مذاکرات ایران و اروپا چه طور خواهد شد بستگی به خواست اروپا دارد. دیدگاه‌ها و رویکرد ایران مشخص است و توپ در زمین اروپایی‌ها است که به صورت جدی حرکت کنند و شرایط را فراهم کنند. ایران خواسته زیادی ندارد آن‌ها ۱۱ تعهد را خودشان اعلام کردند گفتند ما متعهد به اجرای آن‌ها هستیم. حداقل این است به تدریج تعهداتشان را انجام دهند. در این مرحله اقدامی فراهم کنند که اینستکس فراهم بشود، نفت ایران به فروش برسد و پول آن برگردد. این حداقل خواسته‌ای است که ایران اعلام کرده است.

آقایی افزود: همه چیز بستگی به خواست و تلاش دولت‌های اروپایی دارد که در عمل چه خواهند کرد. اگر انجام دادند و به تعهداتشان عمل کردند دولت ایران به قبل از گام اول بر می‌گردد و اگر نه طبیعتا گام‌های بعدی جدی‌تر برداشته می‌شود. قدر مسلم اینکه در این زمینه اروپایی‌ها که انتظار داشتند برجام نگرانی آن‌ها در زمینه فعالیت هسته ایران را رفع کند مجددا وارد مرحله جدیدی خواهند شد.

این استاد دانشگاه گفت: ایران اعلام کرده فعالیت در این مسیر را دنبال خواهد کرد و تعهدات برجامی خود را به تدریج کاهش خواهد داد و چه بسا در آینده برجام دیگر هویت و محتوایی نداشته باشد و از حیز انتفاع خارج شود.

آقایی گفت: برجام توافقنامه جمعی بین المللی بود که ۶ قدرت بزرگ به اضافه ایران آن را پذیرفتند؛ ضمن اینکه تضمین برجام، به عنوان موافقتنامه قابل قبول و معتبر، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بوده است. زمانی که این توافقنامه در چارچوب نقض توسط کشور‌های عضو، به اجرا درنیاید چه بسا اعتبار ان پی تی یا پروتکل الحاقی هم از بین برود و در واقع نظام کنترل هسته‌ای در نظام بین المللی مخدوش شود و از دست قدرت‌های بزرگ یا آژانس بین المللی هم خارج شود و در نظام بین الملل نوعی ناامنی شکل بگیرد.

این کارشناس مسائل اروپا گفت: اروپایی‌ها متاسفانه اراده راسخ ندارند و تحت اراده و خواسته‌های آمریکا حرکت می‌کنند. در این یکسال نشان دادند برخلاف همه ادعاها، فاقد اراده لازم هستند و تحت تسخیر و نفوذ آمریکا قرار دارند. با علم به اینکه شرکت‌های های اروپایی تحت کنترل دولت‌ها نیستند و متاثر از فشار‌های آمریکا و نگران تحریم از جانب این کشور هستند، بعید به نظر می‌رسد اروپایی‌ها بدون خواست آمریکا اقدام عملی انجام دهند.

آقایی در پایان گفت: اروپایی‌ها اگر می‌توانستند کاری کنند طی یک سالی که ایران فرصت در اختیارشان گذاشت انجام می‌دادند. این مساله نشان می‌دهد اروپایی‌ها هم اراده ندارند هم توان لازم را ندارند که در برابر فشار آمریکا بایستند و آنچه خودشان می‌خواهند را به درستی به اجرا درآورند.