فرارو؛ حسین باباپور- موتور ماشین شما در حکم قلب آن است و به منظور تداوم عملکرد صحیح خود نیاز به دو مایع ضروری دارد تا بتواند به کمک آنها بر مشکلات فایق آمده و اصطلاحا همچون ساعت به انجام وظیفه خود بپردازد. این دو مایه حیاتی که به احتمال قریب به یقین اسم‌شان همیشه آویزه گوش مالکان وسایل نقلیه بوده است، آب و روغن موتور نام دارند.
با وجودی که آب و روغن به صورت همزمان در کنار یکدیگر درون پیشرانه مشغول کار هستند، اما همچون دارو‌هایی که هیچ‌گاه نباید همراه هم مصرف شوند، به هیچ عنوان نبایست اجازه اختلاط این دو با یکدیگر را داد؛ در غیر اینصورت مشکلاتی برای موتور ماشین پیش خواهد آمد و در اصطلاح فنی پیشرانه آب و روغن قاطی خواهد کرد. اگر مایل هستید نسبت به علل و مضرات آب و روغن قاطی کردن موتور اطلاعات بیشتری به دست آورید، لطفا در ادامه با فرارو همراه باشید.
چرا با وجود آب و روغن برای موتور ضروری است؟
موتور ماشین از قطعات فلزی و مجموعه‌های مکانیکی مختلفی تشکیل شده که بسیاری از آنها در جوار یکدیگر مشغول حرکت و دوران هستند؛ این تماس و حرکت دائمی میان قطعات فلزی سبب به وجود آمدن نیروی اصطکاک مزاحم و سایش قطعات می‌شود و اگر به سرعت از بین نرود، موتور با سایش و خوردگی شدید قطعات خود مواجه خواهد شد.
نتیجه حاصل از این مسئله چیزی جز رسیدن آسیب شدید به بخش‌های مختلف فنی و از کار افتادن پیشرانه نخواهد بود. مهندسان به منظور رفع مشکل ایجاد اصطکاک مزاحم میان قطعات موتور، مجموعه‌ای به نام سیستم روغن‌رسانی که شامل اویل‌پمپ، فیلتر روغن و مجاری متعدد درون پیشرانه است را طراحی کردند.
طریقه کار بدین صورت است که همزمان با روشن شدن پیشرانه، توربین اویل‌پمپ نیز به چرخش درآمده و نیروی مکش حاصل از این فرآیند روغن موتور را از کارتر (ظرف روغن) به سوی مجاری مخصوص می‌فرستد تا بدین وسیله روغن موتور راهی قطعات و بخش‌های مورد نظر شود. روغن پس از عبور از فیلتر در فضای اندک میان قطعاتی همچون یاتاقان‌ها و میل‌لنگ قرار گرفته و لایه بسیار نازکی را تشکیل می‌دهد؛ بدین سان سطح تماس قطعات با یکدیگر به حداقل رسیده و نیروی اصطکاک میان آنها تا حد بسیار زیادی از بین خواهد رفت؛ بنابراین دیگر اثری از سایش و خوردگی سریع بخش‌های متحرک پیشرانه مشاهده نخواهد شد.
از طرف دیگر عملکرد پیشرانه با انفجار‌های متوالی و بسیار پرشمار درون محفظه سیلندر همراه است که می‌تواند گرمای شدیدی ایجاد کرده و دمای موتور را بیش از حد بالا ببرد. افزایش بیش از اندازه دما موجب انبساط حجمی بی‌قاعده و دفرمه شدن قطعات حساس نظیر: رینگ‌پیستون، یاتاقان‌ها و... خواهد شد و در نهایت این مسئله به خراب شدن کامل موتور خواهد انجامید. به منظور رفع چنین مشکلی از سیستم خنک‌کننده موتور شامل رادیاتور، مایع خنک‌کننده (آب رادیاتور) و واترپمپ کمک گرفته شده است.
روال کار بدین ترتیب خواهد بود که همزمان با روشن شدن موتور، پره‌های واترپمپ نیز به واسطه تحرک تسمه یا زنجیر تایم شروع به دوران می‌کنند و موجب گردش مایع خنک‌کننده یا همان آب رادیاتور درون منافذ ویژه می‌شوند؛ بدین ترتیب گرمای موتور توسط آب موجود در منافذ بلوک سیلندر جذب شده و از طریق رادیاتور به بیرون دفع می‌شود تا دمای موتور همواره در یک محدوده استاندارد (معمولا ۸۰ تا ۹۰ درجه) حفظ شود و به سلامت پیشرانه آسیبی وارد نگردد. لازم به ذکر است که روغن موتور نیز در فرایند خنک‌سازی پیشرانه تاثیرگذار خواهد بود.
چه زمانی موتور آب و روغن قاطی می‌کند؟ چگونه از این مشکل پیشگیری کنیم؟
هر دلیلی که منجر به خارج شدن آب یا روغن از مجاری مخصوص خود و نفوذ به کانال دیگری شود، باعث بروز پدیده آب و روغن قاطی کردن خواهد شد. در این حالت روغن موتور به رنگ شیری (نسکافه‌ای) رنگ درآمده و یا لکه‌های روغن درون محفظه رادیاتور قابل مشاهده خواهند بود. شایع‌ترین علت این مسئله به سوختن واشر سرسیلندر باز می‌گردد؛ واشر سرسیلندر یک نوع آب‌بند پلاستیکی-فلزی است که بین سرسیلندر و بلوک سیلندر قرار می‌گیرد تا از نفوذ آب و روغن به درون محفظه سیلندر یا مجاری دیگر پیشگیری به عمل آورد.
هرگاه این واشر در اثر حرارت زیاد و یا سایر عوامل مخرب دچار سوختگی، فرسودگی و یا خرابی شود، آب و روغن موتور می‌توانند به درون کانال‌های ویژه همدیگر نفوذ کرده و پدیده آب و روغن قاطی کردن موتور را به وجود بیاورند. همچنین در پیشرانه‌هایی که کانال‌های روغن و آب خارج از سرسیلندر در جوار یکدیگر قرار دارند نیز احتمال آب و روغن قاطی کردن موتور خودرو بدون آسیب دیدگی یا سوختن واشر سرسیلندر وجود خواهد داشت.
از جمله این موارد می‌توان به پیشرانه ۱۸۰۰ سی سی پژو ۴۰۵، پارس و سمند اشاره کرد؛ در این موتور هوزینگ ترموستات شامل دو محفظه آب و روغن در کنار یکدیگر است که روغن می‌تواند در اثر عدم آب‌بندی صحیح به درون مجرای آب و یا بالعکس نفوذ کند.
واضح است که اگر آب و روغن قاطی کردن ماشین ناشی از سوختن واشر سرسیلندر باشد، نیاز به انجام فرایند دمونتاژ سرسیلندر و تعویض واشر سرسیلندر خواهد بود که فرآیندی نسبتا پرهزینه و زمان‌بر است. از سوی دیگر با انجام برخی امور نظیر: چک کردن دائمی سطح آب رادیاتور، استفاده همیشگی از ضدیخ در مایع خنک‌کننده، تعویض به موقع روغن موتور، انجام تست‌های دوره‌ای به منظور حصول اطمینان از صحت عملکرد رادیاتور و عدم گرفتگی شلنگ‌های آن و نیز مطمئن شدن از عملکرد صحیح فن خنک‌کننده رادیاتور، می‌توان از بروز پدیده آب و روغن قاطی کردن موتور خودرو تا حد امکان پیشگیری کرد.
