سفر مایک پمپئو با خاورمیانه در حالی انجام می‌شود که حدود یک هفته قبل «الیوت آبرامز»، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران ونزوئلا، در سفر به اسرائیل و دیگر کشور‌های منطقه اعلام کرد تا پایان دولت ترامپ هر هفته یک تحریم علیه تهران اعمال خواهد شد تا کار دولت بعدی برای رفع آنها دشوارتر شود. توافق‌های نهایی برای انعقاد قرارداد‌های نظامی میان واشنگتن و اعراب و اسرائیل هم در این سفر حاصل شده بود.
هفته گذشته دولت «دونالد ترامپ» در آخرین هفته‌های استقرار در کاخ سفید به کنگره اطلاع داد که قصد دارد ده‌ها جنگنده اف-۳۵ ساخت کمپانی نظامی «لاکهید مارتین» را به‌همراه دیگر سخت‌افزار‌های نظامی به امارات متحده عربی بفروشد. این اقدام دولت ترامپ در زمانی انجام می‌شود که کارشناسان انتظار دارند با ورود «جو بایدن» دموکرات به کاخ سفید، فروش این تسلیحات متوقف شود تا از واکنش‌های احتمالا تحریک‌آمیز ایران جلوگیری شود.
توافق برای فروش این تجهیزات نظامی در ماه آگوست و پس از رسمی‌شدن عادی‌سازی روابط امارات و اسرائیل اعلام شد و فروش جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ به امارات با نظر مثبت اسرائیل انجام خواهد شد. بااینحال هنوز نگرانی‌هایی در اسرائیل وجود دارد که فروش جت‌های جنگنده پیشرفته به کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس باعث ازبین‌رفتن برتری نظامی اسرائیل در منطقه می‌شود.
آن‌گونه که روزنامه «تایمز آو اسرائیل» گزارش داده، احزاب و رسانه‌ها از موافقت «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل، با فروش این جنگنده‌های پیشرفته به امارات به‌عنوان بخشی از توافق عادی‌سازی رابطه انتقاد کرده‌اند. با اینکه برخی آمریکایی و اسرائیلی می‌گویند فروش این جنگنده‌های نسل پنجم مستقیم با عادی‌سازی رابطه این کشور عربی و اسرائیل ارتباط ندارد، اما تعدادی از مقام‌های دولت ترامپ اذعان کرده‌اند که توافق صلح با اسرائیل، امارات را در موقعیت بهتری برای خرید این جنگنده‌های مدرن قرار داده است. حتی قطر هم در فهرست مشتریان این جنگنده‌ها قرار دارد و گفته می‌شود اسرائیل موافقت اولیه خود را با فروش آنها به دوحه اعلام کرده است.
دولت ترامپ حدود یک هفته بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری و شکست در این انتخابات، قرارداد‌هایی به ارزش حدود ۳۳ میلیارد دلار برای فروش جنگنده و انواع تسلیحات نظامی با کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس امضا کرده است. ارزش قرارداد با امارات، بیش از ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. وزارت دفاع آمریکا همچنین از توافق برای فروش جنگنده به عربستان و قطر خبر داد. به نوشته نشریه نظامی «جینس دیفنس»، شرکت بویینگ دو قرارداد کلان ساخت جنگنده برای عربستان به ارزش ۱۰ میلیارد‌و ۴۵۰ میلیون دلار امضا کرده است. توافق تسلیحاتی که میان ایالات متحده و امارات حاصل شده، تنها شامل جنگنده های مدرن اف-۳۵ نمی‌شود. ۱۸ هواپیمای بدون سرنشین «ریپر» و هزاران بمب و موشک هم قرار است به امارات تحویل داده شود و توجیه ابوظبی برای خرید این تسلیحات نظامی «تهدید‌های بالقوه ایران» عنوان شده است. نکته قابل‌توجه این است که دولت ترامپ در ماه‌های پایانی حضور خود در کاخ سفید قرارداد‌های نظامی بی‌سابقه‌ای با کشور‌های عرب خلیج فارس بسته و می‌خواهد بیشترین تجهیزات نظامی را به اعراب بفروشد و می‌خواهد تعهد انجام این قرارداد‌ها را هم به دوش دولت بعدی بیندازد. آن‌گونه که روزنامه اسرائیلی «یدیعوت آحارونوت» اسرائیل گزارش داده، علاوه بر امارات، بحرین و سودان که تاکنون توافق عادی‌سازی رابطه با اسرائیل را امضا کرده‌اند، تا قبل از پایان دولت ترامپ، چند کشور عربی دیگر هم به عادی‌سازی رابطه با اسرائیل خواهند پرداخت.
اما هنوز یک مرحله تا نهایی‌شدن این قرارداد‌ها باقی مانده است. در صورت مخالفت کنگره آمریکا با این معامله، آنها ۳۰ روز فرصت دارند تا قطع‌نامه‌ای را برای جلوگیری از فروش این تسلیحات به امارات یا قطر ارائه دهند. بااینحال مقابله با وتوی رئیس‌جمهوری نیاز به رأی دوسوم نمایندگان کنگره دارد و با ترکیب فعلی کنگره بعید است که چنین رأیی داده شود. تا زمانی که روابط امارات با اسرائیل عادی نشده بود، ایالات متحده درخواست‌های کشور‌های عرب خاورمیانه برای خرید اف-۳۵ را به‌دلیل نگرانی از «برتری نظامی اسرائیل» که از اولویت‌های هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه است، نایده می‌گرفت یا با آن مخالفت می‌کرد.
«مارک اسپر»، وزیر دفاع آمریکا که چند روز پیش از سوی ترامپ از مقام خود اخراج شد، در آخرین روز‌های کاری‌اش بر توافق‌های جدید با اسرائیل برای تضمین «برتری نظامی اسرائیل» در خاورمیانه تمرکز داشت. این تفاهم پس از دیدار‌های متعدد او با وزیر دفاع اسرائیل در کمتر از یک ماه اخیر امضا شد. مقام‌های امنیتی و نظامی اسرائیل تأیید کرده‌اند که در چارچوب این توافق جدید، اسرائیل فهرست جدیدی از تجهیزات مورد نظر خود را به آمریکا ارائه کرده است، اما اعلام شده که درباره جزئیات این توافق فعلا نمی‌توانند اظهارنظر کنند.
با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا این احتمال جدی‌تر از قبل مطرح شده که رئیس‌جمهور منتخب آمریکا می‌تواند با رسمی‌شدن حضورش در کاخ سفید مانع از چنین توافقی شود یا حداقل شرایط این قرارداد را تغییر دهد؛ اما برخی تحلیلگران هم اعتقاد دارند که بایدن این اختیار را دارد که نه‌تن‌ها این قرارداد‌های نظامی بلکه حتی «پیمان آبراهام» را هم که توافق‌نامه‌های جمعی امارات و بحرین برای عادی‌سازی رابطه با اسرائیل بود، لغو کند.
اگرچه بسیار بعید به نظر می‌رسد که بایدن بخواهد روند صلح اعراب و اسرائیل را به هم بزند، اما پیشنهاد‌ها و مذاکراتی مبنی بر توقف توافق یا انجام تغییراتی در آن وجود دارد، زیرا چنین اتحاد منطقه‌ای می‌تواند ایران را عصبانی کند و بایدن نمی‌خواهد چنین اتفاقی رخ دهد. از جمله وعده‌هایی که بایدن در دوران مبارزات انتخاباتی داده، تنش‌زدایی با ایران و بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ است و فروش این تجهیزات پیشرفته به اعراب رقیب ایران در خاورمیانه می‌تواند باعث تحریک تهران و ایجاد مانع بیشتر در مسیر مذاکرات احتمالی تهران و واشنگتن شود. در‌همین‌حال تعدادی از دموکرات‌های نزدیک به بایدن اعتقاد دارند که دولت دموکراتی که از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ قدرت را در کاخ سفید در دست می‌گیرد، باید موضعی سرسختانه علیه اسرائیل اتخاذ کند تا شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری متوقف شود و آزادی زندانیان فلسطینی سرعت بیشتری بگیرد.
در هفته‌های پایانی دولت ترامپ، «مایک پمپئو»، وزیر خارجه او، از روز گذشته تور خود به شش کشور فرانسه، گرجستان، اسرائیل، ترکیه، امارات متحده عربی، قطر و عربستان را آغاز کرد. رایزنی برای عادی‌سازی رابطه اعراب با اسرائیل و افزایش فشار‌ها بر ایران و چین و مذاکره در ارتباط با قرارداد‌های نظامی اخیر ازجمله مهمترین موضوعاتی است که پمپئو در این سفر‌ها درباره آنها مذاکره خواهد کرد.
سفر مایک پمپئو با خاورمیانه در حالی انجام می‌شود که حدود یک هفته قبل «الیوت آبرامز»، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران ونزوئلا، در سفر به اسرائیل و دیگر کشور‌های منطقه اعلام کرد تا پایان دولت ترامپ هر هفته یک تحریم علیه تهران اعمال خواهد شد تا کار دولت بعدی برای رفع آنها دشوارتر شود. توافق‌های نهایی برای انعقاد قرارداد‌های نظامی میان واشنگتن و اعراب و اسرائیل هم در این سفر حاصل شده بود.
بیدار شو
چی میزنی؟ به ما هم ازش بده