فرارو- این طرف یک تیراناسوروس بزرگ دارد شنا می‌کند؛ آن طرف یک ولوسیراپتور وحشی دارد پنجه‌های تیز و مرگبارش را باز و بسته می‌کند و یک جای دیگر یک ساروپودوس عظیم‌الجثه دارد گردن بلند و گوشتالویش را پیچ و تاب می‌دهد. این‌ها فقط چند نمونه از تصاویر خیره‌کننده‌ای هستند که در مستند «سیارۀ ماقبل تاریخ» میبینیم؛ سریال مستندی که زندگی روی کرۀ زمین را در ۶۶ میلیون سال قبل به تصویر می‌کشد.
به گزارش فرارو؛ این یکی از بلندپروازانه‌ترین و شگفت‌انگیزترین مستند‌های طبیعت است که تا امروز دیده‌ایم؛ مستندی با روایت جذاب و استادانۀ دیوید اتنبرا. تصاویر این سریال مستند با استفاده از بهترین و پیشرفته‌ترین فناوری‌های کامپیوتری تولید شده‌اند و محتوای آن شامل جذاب‌ترین و به‌روزترین نظریات دانش دیرینه‌شناسی است. موسیقی حماسی و پرطمطراق سریال هم کار هانس زیمر است؛ آهنگساز درجه‌یک و معروفی که جایزۀ اسکار را در کارنامۀ موفقیت‌های خودش دارد.
«سیارۀ ماقبل تاریخ» یک جور‌هایی دنبالۀ مستند ساختارشکن و خلاقانۀ «سیارۀ زمین» به حساب می‌آید که در سال ۲۰۰۶ پخش شد. آن سریال با بودجۀ عظیم و کیفیت فوق‌العاده‌اش خیلی از قواعد فیلمسازی مستند را تغییر داد و سطح کار را بالاتر برد؛ چیزی که باعث شد سیلی از جوایز مختلف به سوی آن سرازیر شود. حالا «سیارۀ ماقبل تاریخ» آمده است تا دوباره نهایت لذت و غافلگیری را برای ما به ارمغان بیاورد.
پلسیوسور‌های باشکوهی که سینۀ آب‌های شفاف و زلال را می‌شکافند و به پیش می‌روند تا ماهی‌های گریزان را شکار کنند؛ ولوسیراپتور‌هایی که با چابکی از روی صخره‌های پرشیب می‌جهند و از دامنه‌ها سر می‌خورند؛ تیتانوسور‌هایی که برای برتری در گلّه با هم نبرد می‌کنند؛ همۀ این صحنه‌های مبهوت‌کننده با کیفیتی بی‌نهایت واقع‌گرایانه و طبیعی برای ما به نمایش درمی‌آیند؛ واقعا همه چیز این مستند نفس‌گیر و خارق‌العاده است.
مدت زمان هر پلان به اندازۀ کافی طولانی هست که بیننده را کاملا در خودش غرق کند و عمیق‌ترین تاثیر ممکن را ایجاد کند. در قسمت دوم سریال که عنوانش «بیابان‌ها» است، تصویری از رشد درختان در سرزمینی را میبینیم که قبلا کاملا بی آب و علف بوده است؛ تصویری که گذر زمان و تغییر اقلیم را به شکلی بسیار خوشایند و باورپذیر به ما نشان می‌دهد. در صحنه‌هایی مثل این، جزئیات آنقدر دقیق و ظریف هستند که واقعا ممکن است چند لحظه فراموش کنیم که آنچه داریم میبینیم تصویری کامپیوتری و ساختگی است.
تک تک جنبه‌های این مستند فکرشده و هوشمندانه‌اند. صحنه‌های مربوط به خشونت و درندگی به شکلی نشان داده شده که چندش‌آور و آزاردهنده نیستند. اصلا قرار نیست که یکدفعه یک تی‌رکس خونخوار از راه برسد و جلوی چشم ما یک تیسراپتوس بامزه و دوست‌داشتنی را تکه پاره کند؛ آن چیزی که ما در این‌جور صحنه‌ها میبینیم مثلا یک برگ درخت است که خون دارد از روی آن می‌چکد؛ یا مگسی که می‌آید و روی چشم یک جانور مرده می‌نشیند؛ به این ترتیب ما می‌فهمیم که اوضاع از چه قرار است بدون اینکه تصویر خیلی ناراحت‌کننده‌ای دیده باشیم. این مستندی است که هرکس با هر سن و سالی می‌تواند از دیدن آن لذت ببرد.
روایتگری مستند هم یکی از نقاط قوت آن است. گفتار متن سرشار از اطلاعاتی است که در قالب عباراتی موجز و شنیدنی بیان می‌شوند. بیان دیوید اتنبرا هم که جای هیچ حرف و حدیثی ندارد؛ لحن او بر حسب موقعیت و صحنه‌ای که مشاهده می‌کنیم، گاهی رمانتیک است، گاهی شگفت‌زده و گاهی بسیار جدی. این نوسان لحن و بیان تاثیر عاطفی مستند را عمیق‌تر می‌کند.
تقسیم‌بندی مضمونی سریال به نواحی زیست‌محیطی مختلف مثل ساحل‌ها، صحرا‌ها و جنگل‌ها باعث می‌شود که هر قسمت از سریال هویت متفاوتی داشته باشد که در کنار هم یک مجموعۀ کامل و سراسر جذاب را شکل می‌دهند. اگر انتقادی بشود به این مستند وارد کرد این است که در موارد اندکی مرز دقیق بین اطلاعات کاملا علمی و یقینی و حدس‌هایی که تا حدی خیالپردازانه هستند مشخص نیست. این نکته موجب می‌شود که از ارزش آموزشی مستند تا اندازه‌ای کاسته شود. همچنین شاید بهتر بود که اطلاعاتی مثل اندازۀ دقیق جانوران یا محل دقیق زندگی آنها دست‌کم به صورت زیرنویس در گوشۀ تصویر به نمایش درمی‌آمد.
صرف‌نظر از این ایرادات جزئی، در مجموع باید گفت تماشای «سیارۀ ماقبل تاریخ» یک لذت کامل و درجه‌یک است؛ این مستند یک ماشین زمان است که شما را به تماشای مبهوت‌کننده‌ترین منظره‌های زمین در میلیون‌ها سال قبل می‌برد.
- تهیه‌کنندگان: جان فاورو (Jon Favreau)، مایکل گانتون (Michael Gunton)
- راوی: دیوید اتنبرا (David Attenborough)
- زمان انتشار: از ۲ خرداد
منبع: slashfilm.com
