فرارو- درحالیکه براساس آخرین داده‌های آماری بانک مرکزی، میزان نقدینگی در اسفندماه سال ۱۴۰۰ به رقم چهار هزار و ۸۳۲ هزار میلیارد تومان رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن ۳۹ درصد رشد داشته، به نظر می‌رسد با توجه به این سرعت رشد، میزان نقدینگی در فصل بهار از مرز ۵ هزار هزار میلیارد تومان عبور کرده است.
به گزارش فرارو، حجم نقدینگی در بهمن سال ۹۹ برابر سه هزار و ۴۷۶ هزار میلیارد تومان و بهمن ۹۸ نیز سه هزار و ۴۷۲ هزار میلیارد تومان بود. از سویی رشد نقدینگی در بهمن ماه ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل از آن ۳۹ درصد و در بهمن ۹۹ نیز ۴۰.۶ درصد بوده است.
خلق بی‌ضابطۀ پول توسط بانکها، بهم ریختگی بازار‌های مختلف و تلاطم قیمت ها، افزایش نقدینگی را رقم زده، که در چنین شرایطی پیش‌بینی می‌شود، نقدینگی در فصل بهار از مرز ۵ هزار هزار میلیارد تومان گذشته باشد، در این چنین شرایطی خلق روزانۀ نقدینگی نیز طی سال گذشته، روندی صعودی را در پیش گرفته و طی شش ماهۀ دوم سال ۱۴۰۰ که مدیریت اقتصادی به دولت جدید سپرده شده این روند ادامه داشت، از سویی در نیمه اول سال قبل به طور متوسط روزانه ۳.۱۸۰ میلیارد تومان نقدینگی خلق می‌شد، اما ۹ و ۱۱ ماهه این رقم به ۳.۴۴۵ و ۳.۴۱۶ میلیارد تومان در هر روز رسید، که به نظر می‌رسد این روند در سال جاری سرعت بیشتری به خود گرفته باشد.
ریشه افزایش نقدینگی، ناترازی بودجه و نظام بانکی استوحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی در
گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه رشد نقدینگی در کشور حدود ۳۷ درصد است، اظهار داشت: عملا رشد نقدینگی با توجه به وضعیت رشد اقتصادی و وضعیت تولید در کشور عدد بالایی است و این رقم باید زیر ۲۰ درصد باشد، از سویی تفاضل رشد اقتصادی و رشد نقدینگی در کشور به تورم ختم می‌شود، در این زمینه به عنوان مثال زمانی که یک انسان سالم غذا می‌خورد، مواد غذایی از طریق گوارش، جذب شده و به صورت پمپاژ انرژی به قسمت‌های مختلف بدن فرستاده می‌شود. اما اگر این جذب صورت نگیرد، این مواد غذایی به چربی تبدیل می‌شوند و برای بدن مضر هستند و موجبات بیماری فرد را فراهم میکنند
وی افزود: در اقتصاد سالم نیز نقدینگی موجود باید صرف افزایش تولید و سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصادی شود، اما به دلیل این که اقتصاد ایران آن سلامت لازم را ندارد و به نوعی اقتصاد ضد فعالیت‌های تولیدی است و همچنین موانع کسب و کار زیادی بر سر راه بخش مولد اقتصادی وجود دارد، عملا فعالیت‌های تولیدی مختل می‌شود و این نقدینگی به بازار‌های مختلف پمپاژ می‌شود که در نهایت موجبات افزایش قیمت‌ها و تورم را در جامعه به بار می‌آورد.
شقاقی با تاکید بر اینکه دو ناترازی باعث به وجود آمدن افزایش نقدینگی شده است، گفت: در وهله اول ناترازی بودجه‌ای و مالی، موجبات آن را فراهم آورده تا کسری بودجه زیادی به وجود آید، اقداماتی مانند، افزایش ۵۰ درصدی حقوق کارگران، ریخت و پاش‌های اضافه در بودجه و...، همگی از جمله عوامل تشدید کننده ناترازی بودجه هستند، در چنین شرایطی دولت برای حل این مشکل دست در جیب بانک مرکزی و یا سایر بانکها می‌کند و با استقراض باعث افزایش نقدینگی می‌شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی اضافه کرد: با چاپ پولی که طی این سال‌ها دولت‌های مختلف برای جبران کسری بودجه انجام داده‌اند، سرعت رشد نقدینگی در اقتصاد کشورمان با افزایش بسیار زیادی روبرو شده است، از سویی برای حل این مشکل باید اصلاحات ساختاری در نظام بودجه‌ریزی و بودجه نویسی کشور انجام شود، در غیر این صورت هر سال کسری بودجه دولت تکرار خواهد شد. بر این اساس نظام بودجه‌ریزی سنتی در کشور بسیاری از معضلات را پدید آورده، باید تخصیص بودجه به دستگاه‌های مختلف از حالت چانه زنی خارج شود.
شقاقی عنوان کرد: در این زمینه باید بودجه ریزی عملیاتی را به کار گرفت، این درحالیست که طی چند سال گذشته همواره بر اصلاحات ساختاری و واقعی در رابطه با بودجه تاکید شده، اما متاسفانه هیچ کاری در این رابطه انجام نشده، باید یک جایی جلوی بی انضباطی‌های دولت گرفته شود، در غیر این صورت نمی‌توان انتظار داشت با وضعیتی که وجود دارد، میزان نقدینگی را کنترل کرد.
وی با اشاره به اینکه ناترازی دوم نیز مربوط به نظام بانکی است، ادامه داد: در حال حاضر بر اساس آمار‌های منتشر شده بخش زیادی از دارایی بانک‌های منجمد و به اصطلاح فریز است و تا زمانیکه این ناترازی بانکها حل نشود، خلق نقدینگی و افزایش تورم از سوی آن‌ها انجام می‌شود، از سویی هرچند در این زمینه اقداماتی از صورت بانک مرکزی از جمله فروش اموال مازاد بانکها، پیگیری وصول مطالبات معوق و... انجام شده، اما این اقدامات کافی نبوده و باید اقدامات موثرتر دیگری نیز پیگیری شود، در نهایت نیز می‌توان گفت تا زمانیکه این دو ناترازی وجود داشته باشد، رشد نقدینگی اجتناب ناپذیر است و به دنبال آن نیز افزایش تورم رخ خواهد داد.
شقاقی با اشاره به اینکه معوقات بانکی هر روز بیشتر از گذشته می‌شود، بیان داشت: در این زمینه باید یک نظارت جدی انجام شود، تا تسهیلات بانکها به هرکسی داده نشود، لیست تسهیلاتی که این روز‌ها منتشر می‌شود، خود گویای این مطلب است که چه دست و دلبازی در این زمینه انجام شده، در این زمینه بانک مرکزی باید نظارت‌های شدیدی را انجام دهد و بانک‌هایی که تراز آن‌ها منفی است را محدود کند، در غیر این صورت معوقات بانکی روز به روز بیشتر می‌شود، بنابراین باید در این راستا نظارت‌های سفت و سختی انجام شود، تا این وضعیت اصلاح شود.
این استاد دانشکاه با بیان اینکه استقلال بانک مرکزی برای کنترل رشد نقدینگی از اهمیت بسزایی برخوردار است، تصریح کرد: همواره با توجه به اینکه بانک مرکزی در دولت‌های مختلف وابسته بوده و از استقلال برخوردار نبوده، استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول انجام گرفته، اما اگر بانک مرکزی سیاست‌های پولی را مستقل از سیاست‌های مالی، بودجه‌ای و تجاری کشور اتخاذ کند، قدر مسلم می‌توان اقدامات موثری را در رابطه با افزایش استقلال بانک مرکزی انجام داد که ثمره آن کاهش سرعت رشد نقدینگی خواهد بود، چراکه در چنین حالتی ناترازی بانکها کاهش می‌یابد و از سوی دیگر بی انظباطی‌های مالی کمتری نیز رخ خواهد داد.
ریشه افزایش نقدینگی، ناترازی بودجه و نظام بانکی است
