چرا افکار «سید جواد طباطبایی» مهم است؟

فرارو- مختار نوری دکترای علوم سیاسی با گرایش اندیشه سیاسی و مدیر گروه روند‌ها و جریان‌های فکری در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه است. نوری، نویسنده کتاب‌های السدیر مک‌اینتایر: جماعت‌گرایی، فضیلت‌محوری و سیاست، تقریر‌های رقیب درباره مدرنیته ایرانی اعتراض و وفاداری، درآمدی بر مناظره لیبرال‌ها و جماعت‌گرایان در فلسفه سیاسی معاصر و سه تقریر رقیب درباره مدرنیته: خروج، اعتراض، وفاداری است. از این پژوهشگر حوزه اندیشه سیاسی، مقالات، سخنرانی‌ها و یادداشت‌های مختلف دیگری نیز منتشر شده است.

به گزارش فرارو، مختار نوری در یادداشت خود به مناسبت درگذشت «سید جواد طباطبایی» چنین می‌نویسد: قبل از هر گونه بحثی ضروری است تا مرگ این استاد برجسته اندیشه‌ی سیاسی را به جامعه علمی ایران و همه دوستداران ایشان تسلیت عرض کنم.

این یاداشت به درخواست خبرنگاری محترم و در پاسخ به این پرسش ایشان نگاشته شده که چرا افکار سیدجواد طباطبایی دارای اهمیت است؟

بدون شک از منظر‌های مختلفی می‌توان به چنین پرسشی پاسخ داد و پروژه فکری استاد طباطبایی از چنان قوت، گستردگی و غنایی برخوردار است که هر کسی از ظن خود یار او شود. در این میان اجازه بدهید که فارغ از تمامی هیاهو‌های سیاسی و ایدئولوژیک و به عنوان عضوی کوچک از جامعه دانشگاهی همچنان از منظری فکری و علمی یار او باشم و به اهمیت آرا و افکار این اندیشمند فقید بپردازم.

استادی برجسته که حدود ۲۰ اثر علمی درخشان از خود در حوزه اندیشه سیاسی و تمدن‌اندیشی بر جای گذاشته است. بنابراین، در پاسخ به پرسش اصلی بحث قبل از هر چیز بر این باورم که دکتر طباطبایی از جمله روشنفکران و اندیشمندان معاصری بود که دارای یک پروژه فکری منسجم و روشن بود و تمامی عمر علمی و آکادمیک‌اش را در پیشبرد این پروژه صرف کرد.

این خصیصه یکی از مهمترین وجوه ممیزه اندیشه‌ورزان واقعی است. از دیگر دلایل اهمیت داشتن دستگاه فکری طباطبایی می‌توان به موشکافی علمی و دقیق ایشان از اندیشه سیاسی در هر دو ساحت غربی و ایرانی و اسلامی آن اشاره نمود.

او با رویکرد تاریخی خود هم درک درستی از تاریخ جهان غرب داشت و هم فراز و فرود‌های تاریخی صورت گرفته در ایران را به خوبی می‌شناخت. به تعبیری دیگر، طباطبایی زبان جهانی دانش سیاسی را به خوبی درک کرده بود و آثاری که از ایشان بر جای مانده است گواه متقنی بر این مدعاست. ما در جامعه علمی کشورمان کمتر محققانی را سراغ داریم که از چنین تسلطی بر اندیشه‌های سیاسی در ابعاد جهانی و ایرانی آن برخوردار باشند و این نکته نیز خود به خوبی اهمیت و جایگاه فکری این استاد برجسته را نشان می‌دهد.

سومین نکته‌ای که به نظرم در خصوص اهمیت داشتن نظام فکری استاد طباطبایی می‌توان مطرح کرد ایران پژوهی و ایران‌دوستی او بود. علم و دانش طباطبایی علمی در خدمت وطن و پیشرفت آن بود. البته به صراحت می‌توان اذعان داشت که او اندیشمندی بحران‌اندیش بود و همواره حساسیت‌های خاص خود در خصوص ایران و انحطاط و زوال آن را بیان می‌ساخت. از این منظر نیز اندیشه او همواره دارای اهمیت خواهد بود.

در مجموع بر این باور هستم که اندیشه دکتر طباطبایی و آثار به جا مانده از ایشان به دلایل سه گانه مذکور و البته تسلط خاصی که بر تاریخ، سیاست و فرهنگ ایران زمین داشتند همچنان در آینده نیز اثرگذار و محل تضارب آرا و اندیشه‌ها خواهد بود.