فرارو- کشور‌های اروپایی عضو توافق هسته‌ای در جریان هفتاد و چهارمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، مواضع تندی علیه ایران اتخاذ کردند که با سیاست آمریکا علیه ایران همسو است. اروپایی‌ها با هدف تحت فشار قرار دادن ایران در زمینه شروع مذاکرات مواضع خود را تغییر دادند.
به گزارش فرارو، روز دوشنبه، لحن و ادبیات سه کشور اروپایی عضو برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) درباره ایران، به شکل قابل توجهی تغییر پیدا کرد. سران این سه کشور که در نیویورک به سر می‌برند، پس از شرکت در جلسه‌ای با محوریت ایران، بیانیه مشترکی صادر کردند و ایران را رسما به دست داشتن در حمله ۱۴ سپتامبر به تاسیسات نفتی عربستان متهم کردند.
در این بیانیه آمده است: «برای ما واضح است که ایران مسئول این حمله است. هیچ توضیح محتمل دیگری وجود ندارد. ما از تحقیقات جاری برای رسیدن به جزئیات بیشتر حمایت می‌کنیم.»
بامداد شنبه ۱۴ سپتامبر، تاسیسات نفتی بقیق و خریص، واقع در شرق عربستان سعودی، مورد حمله موشکی و پهپادی قرار گرفت. حوثی‌های یمن مسئولیت این حمله را به عهده گرفتند، اما آمریکا و عربستان، هر دو ایران را عامل این حمله دانستند. با وجود گذشت ۱۰ روز از حمله به تاسیسات نفتی شرکت آرامکوی عربستان، تبعات آن هنوز ادامه دارد و بر نشست مجمع عمومی سازمان ملل سایه انداخته است.
تغییر موضع اروپا
بیانیه مشترک اروپایی، با اظهارات اخیر سران برخی کشور‌های اروپا، خصوصا بریتانیا، درباره ایران همخوانی دارد. در روز‌های گذشته، مقامات اروپا اظهاراتی بیان کرده‌اند که به مواضع آمریکا نزدیکتر است. در این میان، موضع‌گیری‌های بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس، از همه برجسته‌تر است.
جانسون، قبل از آلمان و فرانسه، ایران را به نقش‌آفرینی در حملات به عربستان متهم کرد و حتی از آمادگی کشورش برای بررسی درخواست کمک نظامی آمریکا علیه ایران سخن گفت. نخست وزیر انگلیس اعلام کرد کشورش هرگونه درخواست کمک نظامی را بررسی می‌کند. در این خصوص، جانسون گفت: «اگر از جانب آمریکایی‌ها یا سعودی‌ها، از ما خواسته شود که نقشی داشته باشیم، ما راه مفید بودن را بررسی خواهیم کرد. بسته به اینکه طرح، دقیقا چیست، ما بررسی خواهیم کرد که چگونه می‌توانیم مفید باشیم.»
بخوانید:
جانسون قرار است روز سه شنبه با حسن روحانی دیدار کند. او دوشنبه شب در گفتگویی با شبکه ان‌بی‌سی، اظهاراتی بیان کرد که آشکارا با مواضع دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، همسو است. وی در گفتگو با این شبکه، مانند ترامپ، برجام را یک توافق بد دانست و خواستار امضای توافق بهتر با ایران شد. جانسون افزود: «بیایید توافق بهتری امضا کنیم. فکر می‌کنم که یک فردی وجود دارد که می‌تواند توافق بهتری امضا کند... و آن فرد، رئیس‌جمهور آمریکاست. امیدوارم یک توافق ترامپ وجود داشته باشد.» ترامپ فورا از این اظهارات استقبال کرد.
حرف حساب اروپا چیست؟
مواضع جانسون در گفتگو با رسانه‌ها، بیانگر نزدیکی روزافزون او به آمریکاست. صحبت‌های او درباره توافق بهتر و جدید با ایران، همچنان مبهم است. او نگفته است که چگونه می‌خواهد به چنین توافقی دست یابد. آمریکایی‌ها، برخلاف جانسون، سعی می‌کنند با تحت فشار قرار دادن ایران، به توافق جدی با این کشور دست یابند. برای فهمیدن مقاصد جانسون، بایستی اظهارات او را در یک چارچوب گسترده‌تر، که شامل تلاش‌های میانجیگرانه فرانسه هم می‌شود، قرار داد.
فرانسه، در چند ماه اخیر، تلاش‌های زیادی برای تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا انجام داد، اما تا به حال به هیچ موفقیتی نرسیده است. ایمانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، طرحی به ایران و آمریکا پیشنهاد کرد که بر اساس آن، تهران در ازای دریافت معافیت‌های فروش نفت و راه اندازی خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری، از سه گام کاهش تعهدات هسته‌ای خود عقب‌نشینی می‌کند و در مرحله بعدی، درباره مسائل هسته‌ای و غیرهسته‌ای با واشنگتن گفتگو‌هایی انجام می‌دهد. آمریکا نیز، برای تامین اعتبارات خط اعتباری یادشده، برای ایران معافیت‌های فروش نفت صادر می‌کند. طرح فرانسه به دلیل اصرار آمریکا بر استمرار تحریم‌ها به بن بست خورد. با این حال، ماکرون ناامید نشد و برای ترتیب دادن دیداری میان روحانی و ترامپ در نیویورک تلاش کرد. ولی ماجرای حمله به تاسیسات نفتی عربستان، ضربه مهلکی به تلاش‌های ماکرون زد. به طوری که خود ماکرون گفته است این حمله «قواعد بازی را تغییر داد.» البته ماکرون هنوز هم به تلاش‌های خود ادامه می‌دهد. هر چند که ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، گفته است دیدار روحانی و ترامپ دیگر اولویت اول فرانسه نیست. ماکرون دوشنبه صبح با ترامپ و دوشنبه شب با روحانی دیدار کرد. امروز (سه شنبه)، ماکرون بار دیگر با ترامپ دیدار می‌کند.
اما هنوز معلوم نیست که ماکرون بتواند دیداری میان روحانی و ترامپ ترتیب دهد. چرا که هر دو طرف منازعه، نسبت به امکان اتفاق افتادن چنین دیداری، ابراز تردید کردند و ترامپ حتی وساطت ماکرون را هم زیر سوال برد. ترامپ روز دوشنبه در نیویورک تصریح کرد: «ما به واسطه نیاز نداریم. او (ماکرون) دوست من است، اما ما دنبال هیچ واسطه‌ای نیستیم. آنها می‌دانند به چه کسی زنگ بزنند.»
جلسه سران سه کشور اروپایی عضو برجام در نیویورک؛ در جریان این جلسه، اروپایی‌ها مواضع‌شان را در برابر ایران هماهنگ کردند.
تاکید ترامپ بر تماس مستقیم با ایران و همچنین شکست تکاپوی دیپلماتیک فرانسه، در کنار ماجرای آرامکو، می‌تواند یکی از دلایل تغییر مواضع اروپا باشد. در یک سال گذشته، اروپایی‌ها نتوانستند هیچ کاری برای جبران خسارت اقتصادی ایران انجام دهند؛ و در نهایت به وضوح اعلام کردند که هرگونه امتیازدهی اقتصادی به ایران برای حفظ برجام، مستلزم چراغ سبز آمریکاست. از این رو، اروپایی‌ها احتمالا نگران هستند که ایران و آمریکا به طور مستقیم وارد گفتگو‌ها شوند و اروپا را در حاشیه قرار دهند. خصوصا که اروپایی‌ها همان خواسته‌های قدیمی آمریکا - یعنی مذاکره درباره مسائل هسته‌ای و غیرهسته‌ای ایران - را دنبال می‌کنند. با این تفاوت که آنها روز دوشنبه به صراحت گفته‌اند اکنون زمان مذاکرات جدید فرا رسیده است. در بیانیه مشترک اروپایی‌ها آمده است: «ما دوباره این دیدگاه‌مان را تکرار می‌کنیم که زمان آن فرا رسیده است که ایران مذاکرات درباره یک چارچوب بلندمدت در زمینه برنامه هسته‌ای و نیز مسائل مرتبط با امنیت منطقه‌ای، منجمله برنامه موشکی‌اش و سایر ابزار‌های پرتاب، را بپذیرد.»
بلافاصله پس از صدور این بیانیه، ماکرون به مدت بیش از ۹۰ دقیقه با روحانی دیدار کرد و طبق روایت کاخ ریاست جمهور فرانسه، ماکرون نیز از روحانی خواست که ایران مذاکره و گفتگو درباره دستور کار امنیت منطقه را آغاز کند. ماکرون هنوز نتوانسته است برای شروع این مذاکرات، از آمریکا برای ایران امتیازی بگیرد. از این رو، در واقع حرف اصلی ماکرون این است که اروپا نتوانسته است به تنهایی مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها را حل کند. در نتیجه، ایران باید به طور مستقیم با آمریکا گفتگو کند.
اروپا، به ویژه فرانسه، در پی این بود که در عین حفظ برجام، مذاکرت جدیدی را با ایران آغاز کند. اما وقتی چنین مذاکراتی اتفاق نیفتاد، ظاهرا به سمت آمریکا متمایل شد. از دیدگاه برخی ناظران، چنین تمایلی، عجیب نیست. در همین رابطه، اردشیر سنایی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اروپا، به فرارو گفت: «اینکه اروپا به ویژه فرانسه اگر احساس کنند امکان حفظ برجام، کاهش تنش‌ها و شروع مذاکرات وجود ندارد، به سمت آمریکا گرایش بیشتری پیدا کنند، عجیب نیست.»
در حالی که حسن روحانی با ابتکار «صلح هرمز» به نیویورک رفته است، اروپایی‌ها، ایران را مسئول تشدید تنش‌ها در خلیج فارس معرفی کردند و این بار، خواسته‌های آمریکا از ایران، را به زبان خود آمریکا بیان کردند. آنها در یک سال گذشته نتوانستند برجام را از طریق تامین منافع قتصادی ایران حفظ و این کشور را به شروع مذاکرات متقاعد کنند. اروپایی‌ها در عین حال بر تفاوت دیدگاه اروپا و آمریکا درباره برجام تاکید کردند. ولی پس از مواضع اخیر اروپا، به نظر می‌رسد این تفاوت دیگر مانند قبل پررنگ نیست.
چه احمقانه! بی دلیل و مدرک محکوم می‌کنن، چرا؟ چون نمیتونن جواب منطقی به ایران بدن.
ایران تنهاست مثل همیشه...