چند توصیه تغذیه‌ای برای پیشگیری از پوکی استخوان

پوکی استخوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌هاست که در آن استخوان‌ها پوک می‌شوند و قدرت خود را از دست می‌دهند. این موضوع می‌تواند منجر به شکستگی استخوان و نهایتا هم ایجاد درد و ناتوانی شود.

شکستگی ناشی از پوکی استخوان معمولا در ناحیه لگن، مچ دست و ستون فقرات ایجاد می‌شود و کیفیت زندگی، تحرک و استقلال فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پوکی استخوان به "بیماری خاموش" معروف است؛ زیرا بیشتر افراد تا زمانی که پس از یک زمین خوردن یا ضربه جزئی، دچار شکستگی نشوند از ابتلا به این بیماری بی‌خبر هستند.

به طور معمول تراکم استخوان مردان بیش از زنان است، پس زنان بیش از مردان دچار پوکی استخوان می‌شوند. در سرتا سر جهان، پوکی استخوان سالانه موجب ایجاد بیش از ۸.۹ میلیون شکستگی می‌شود، در نتیجه هر ۳ ثانیه یک شکستگی ناشی از پوکی استخوان رخ می‌دهد. سبک زندگی سالم که شامل پیروی از رژیم غذایی مناسب و انجام تمرینات ورزشی منظم است به پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند.

قسمت اصلی وزن استخوان را کلسیم تشکیل می‌دهد که کلسیم باعث استحکام استخوان‌ها می‌شود. رژیم غذایی سالم برای استخوان یک رژیم غذایی متعادل با مصرف کافی کلسیم، پروتئین، ویتامین D، ویتامین K و سایر مواد مغذی است. لبنیات بهترین منبع کلسیم است؛ البته جذب کلسیم از لبنیات پرچرب کمتر است، لذا توصیه می‌شود از لبنیات کم چرب استفاده شود.

مقدار کلسیم مورد نیاز روزانه برای بزرگسالان حداقل ۱۰۰۰ میلی‌گرم است که هر لیوان شیر حدود ۳۰۰ میلی‌گرم از این نیاز را تامین می‌کند. سبزیجات برگ سبز تیره (شاهی، جعفری، ریواس)، انواع حبوبات (نخود، لوبیا سفید، لوبیا قرمز، عدس، لپه، ماش)، مغزیجات (کنجد، بادام، لوبیای سویا) و پرتقال نیز از منابع حاوی کلسیم هستند و باید به مقدار کافی از این منابع استفاده کرد.

علاوه بر این ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر از روده کمک می‌کند و سبب به کارگیری این مواد معدنی در ساختمان استخوان می‌شود. اصلی‌ترین منبع دریافت ویتامین D نور آفتاب می‌باشد؛ بنابراین توصیه می‌شود صورت، دست‌ها و بازو‌ها به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه و به مدت ۲ تا ۳ بار در هفته در معرض نور مستقیم آفتاب قرار گیرد. از منابع غذایی ویتامین D می‌توان به ماهی سالمون، ماهی ساردین، ماهی تن و مواد غذایی غنی شده با ویتامین D اشاره کرد.

منیزیم نیز از دیگر مواد معدنی تشکیل دهنده استخوان است که در مغزیجات (مثل بادام، گردو) و سبزیجات برگ سبز تیره (مثل کاهو، فلفل دلمه‌ای) وجود دارد.

بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، افراط در مصرف چای و قهوه و نوشابه‌های کولا به شدت جذب روده‌ای کلسیم را کاهش می‌دهند، لذا افرادی که به میزان زیاد از این نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنند بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند؛ بنابراین توصیه می‌شود از نوشیدنی‌های طبیعی، چون آبمیوه طبیعی و دوغ به جای نوشیدنی‌های کافئین‌دار استفاده شود.

همچنین مصرف زیاد نمک، کلسیم را از استخوان جدا می‌کند و باعث دفع آن از طریق ادرار می‌شود و در نهایت پوکی استخوان ایجاد می‌شود؛ لذا دریافت نمک باید به میزان ۵ گرم در روز یا یک قاشق مرباخوری محدود شود و از مصرف غذا‌های کنسروی، تنقلات شور مثل چیپس، پفک، چوب شور، آجیل شور و خیارشور که نمک زیادی دارد، پرهیز شود. می‌توان به جای نمک از ادویه‌هایی مانند زنجبیل و گیاهان معطری مانند ریحان استفاده کرد.