یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که تیراناسوروس رکس یا تیرکس، یک خزنده غول‌پیکر کندذهن نبوده و مغزش تقریبا به اندازه میمون‌های امروزی بوده است.
سوزانا هرکولانو-هوزل، متخصص عصب‌شناسی معتقد است که دایناسور‌های شکارچی با دست‌های کوتاه که اغلب خنگ و کم‌هوش در نظر گرفته می‌شوند، احتمالا دست کم گرفته شده‌اند و مغزشان به اندازه مغز میمون‌های امروزی بوده است؛ یا حداقل تعداد سلول‌های مغزیشان به اندازه میمون‌ها بوده است.
با این حال، همه دیرینه‌شناسان درباره این یافته جدید متقاعد نشده‌اند و می‌گویند این ادعا‌ها جسورانه و دور از واقعیت و بر اساس برخی تفسیر‌های مشکوک روی داده‌های قدیمی است.
هرکولانو هوزل، نویسنده مقاله، از داده‌های مربوط به پرندگان زنده و خزندگان مدرن استفاده کرده است تا بفهمد که تعداد نورون‌ها با افزایش توده مغزی چه نسبتی دارد. او حدس زده که تیرکس چه تعداد سلول مغزی ممکن است در تلانسفال خود داشته باشد (بخش بسیار توسعه‌یافته‌تر مغز که معمولا به اسم مغز می‌شناسیم.) این بخش از آناتومی عصبی که از دو نیمکره تشکیل شده، مسئول شناخت و ادراک حیوان است.
این محقق تخمین زده است که تیرکس، تقریبا ۳ میلیارد نورون مغزی در مغز ۳۴۳ گرمی خود داشته است که این تعداد، بیشتر از تعداد موجود در مغز بابون‌ها یا همان میمون‌های دم‌کوتاه است. با محاسبات او، دایناسور تروپود دیگری به نام آلیوراموس، حدود ۱ میلیارد نورون مغزی در مغز ۷۳ گرمی خود داشته که همتراز با میمون کپوچین است.
هرکولانو هوزل، از دانشگاه واندربیلت در نشویل، در مقاله خود می‌نویسد: «اگر این اعداد منعکس‌کننده هوش و ذکاوت باشند، داده‌ها نشان می‌دهد که این حیوانات غول‌پیکر با عمر طولانی، دارای قدرت شناختی انعطاف‌پذیر و در نتیجه شکارچیانی باشکوه‌تر از چیزی بوده‌اند که قبلا تصور می‌شد.»
او ادامه می‌دهد: «یک دایناسور دوپای گوشتخوار به اندازه فیل، اما چابک که دارای قدرت شناختی شبیه ماکاک یا بابون است، در واقع یک شکارچی فوق‌العاده توانا بوده است.»
هرکولانا هوزل بر اساس یافته‌های جدید و مطالعات قبلی خود حدس می‌زند که تیرکس به سرعت بالغ می‌شد، به اندازه کافی طولانی - بیش از ۴۰ سال - زندگی می‌کرد و دارای مغزی بود که قادر به استفاده از ابزار و انتقال دانشش به خویشاوندان بود.
هرکولانو هوزل می‌نویسد که شمارش نورون آنها، تیرانوسوروس و احتمالا سایر دایناسور‌های تروپود را در قلمرو شناختی پرندگان و نخستی‌های مدرن قرار می‌دهد که از ابزار استفاده می‌کنند و فرهنگ‌ساز هستند.
تس گالاگر، دیرین‌زیست‌شناس دانشگاه بریستول، در توییتر با تردید نسبت به مطالعه هرکولانو هوزل نوشت: «مطالعه هوش به خودی خود یک چیز دشوار است، چه رسد به مطالعه هوش یک تاکسون منقرض شده که قادر به مشاهده رفتارش نیستیم. اشتباه نکنید. تیرکس احتمالا باهوش‌تر از آن چیزی بود که ما گمان می‌کنیم، اما قابلیت‌های استفاده از ابزار؟ این ادعای بسیار بزرگی است.»
یکی دیگر از نگرانی‌های زیست‌شناسان این است که اندازه جمجمه لزوما معادل حجم یا جرم مغز نیست. هرکولانو هوزل از تخمین اندازه مغز بر اساس سی‌تی‌اسکن جمجمه‌های فسیل‌شده استفاده کرده است.
در حالی که هرکولانو هوزل استدلال می‌کند که مغز تروپود، فضای جمجمه را پر می‌کرد، مطالعات دیگر نشان داده‌اند که مغز تیرکس فقط بین یک سوم تا نیمی از فضای غدد درون‌ریز خود را اشغال می‌کرد.
در هر صورت، چین‌های مغز و اتصالات سیناپسی معمولا شاخص‌های بهتری برای هوش نسبت به اندازه کل مغز یا حتی تعداد سلول‌های موجود در آن هستند. به عنوان مثال، کلاغ‌ها حیوانات بسیار باهوشی با مغز نسبتا کوچک هستند. کای کاسپار، جانورشناس دانشگاه دویسبورگ-اسن آلمان می‌گوید: آنها نورون‌های مغزی کمتری نسبت به بابون‌ها دارند، اما در کار‌های شناختی از آنها بهتر عمل می‌کنند.
هرکولانو هوزل استدلال می‌کند که تخمین تعداد نورون‌ها از توده مغز روشی است که برای صد‌ها گونه از پستانداران، پرندگان و دایناسور‌های غیر پرنده به کار رفته و بنابراین قابل اتکا است. اما او همچنین تاکید می‌کند که انجام این کار، مغز حیوانات را یک سوپ همگن از سلول‌های مغزی شناور در نظر می‌گیرد که در واقعیت در لایه‌هایی از بافت‌ها قرار گرفته‌اند.
تیرکس همچنان ما را شگفت‌زده می‌کند. اکتشافات اخیر آنها را حیواناتی اجتماعی با دم‌های زیبا و چرخان معرفی می‌کند که تمایل داشتند به صورت دسته‌جمعی شکار کنند و برای عشق می‌جنگیدند. گذشته از این که مغز آنها واقعا چه تعداد نورون داشته است، این مارمولک‌های غول‌پیکر فکر ما را همچنان به خود مشغول نگه می‌دارند.
منبع: همشهری
